Elə Sabahattin Ali ilə ilk tanışlığım da “Kürk Mantolu Madonna” vasitəsilə oldu. Bu yazıçı kitablarının özünəməxsus dizaynı ilə diqqətimi cəlb etdi. Digər əsərləri haqqında məlumat axtardığım zaman onun hər kitabının üz qabığında öz şəklinin olduğunu müəyyən etdim. “Sadə görüntü ilə dərinlik ehtiva edən kitablar müəllifi” deyə bilərəm ona.
Müəllif ilk əvvəl “Kürk Mantolu Madonna”nı “Hakikat” qəzetində “Büyük Hikaye” adı ilə oxuculara təqdim etməyə başlayıb. 1943-cü ildə isə roman olaraq işıq üzü görüb bu dəyərli əsər. Kitab haqqında onu qeyd edə bilərəm ki, saf bir eşqin fonunda böyük fikirlər ifadə olunub bu romanda. Bir insanın daxili dünyası, düşüncələri və hissləri arasındakı tərəddüdləri, sevgiyə münasibəti, həyata küskünlüyü ancaq bu qədər mükəmməl təsvir edilə bilərdi. Xoşbəxt sonluqla bitməyən əsərləri sevməsəm belə “Kürk Mantolu Madonna” yaratdığı duyğularla, hiss etdirdikləri ilə qəlbimi fəth etməyi bacardı.
Kiçik bir tablo böyük bir həyata həm dəyər qata, həm də onu məhv edə bilərmi? Baş qəhrəmanımız üçün həyatda əvəzsiz olan tək insanı ona bəxş edən qiymətli bir rəsm əsəri olsa da, mənə görə onun məhvinin, başlanğıcı bir göz qırpımında keçən xoş günlərin müqabilində həyata küskünlük bəxş edən bir incəsənət nümunəsi idi o cəlbedici tablo. Həqiqətən, qəlbin dərinliyində yatan, bir gün mütləq reallaşacağına inanılan arzuların əldə olmayan səbəblərdən puç olması necə də qorxuncdur. Sabaha oyanmaq, həyata davam etmək üçün heç bir stimulu qalmayan insan yalnızca ömrünü başa vurmaq arzusu ilə açır gözlərini. Anidən başlayan və bütün ömrə həkk olunan bir sevgi və əsla onun üstünü örtməyə qadir olmayan ailə və gündəlik qayğılar. Yazarın da dediyi kimi “Bir hayatı baştan aşağı dolduracak kadar zengin olan hatıralar, böyle kısa bir zamana sıkıştırıldıkları için hakikattekinden daha canlı, daha tesirliydiler. “
Oxuyarkən bütün bu hisslər zərif tellərlə qəlbinizə toxunacaq.. Elə bu səbəbdən də “Kürk Mantolu Madonna” təsiri uzun müddət keçməyən dəyərli əsərlərdəndir.
Son olaraq əsərdə bəyəndiyim fikirlərdən bəzilərini sizinlə paylaşıram. Bu sətirlər kitab haqqında müəyyən qədər də olsa təsəvvür yaradacaq sizlərdə.
10.11.2013 / 03:57 a.m.
Son olaraq əsərdə bəyəndiyim fikirlərdən bəzilərini sizinlə paylaşıram. Bu sətirlər kitab haqqında müəyyən qədər də olsa təsəvvür yaradacaq sizlərdə.
- Fakat insanlar nedense daha ziyade ne bulacaklarını tahmin ettikleri şeyleri araştırmayı tercih ediyorlar. Dibinde bir ejderhanın yaşadığı bilinen bir kuyuya inecek bir kahraman bulmak, muhakkak ki, dibinde ne olduğu hiç bilinmeyen bir kuyuya inmek cesaretini gösterecek bir insan bulmaktan daha kolaydır.
- Bütün teessürlerimiz, inkisarlarımız, hiddetlerimiz, karşımıza çıkan hadiselerin anlaşılmadık, beklenmedik taraflarınadır. Her şeye hazır bulunan ve kimden ne geleceğini bilen bir insanı sarsmak mümkün müdür?
- İnsanlar bir-birlerini tanımanın ne kadar güç olduğunu bildikleri için bu zahmetli işe teşebbüs etmektense, körler gibi rasgele dolaşmayı ve ancak çarpıştıkça bir-birlerinin mevcudiyetinden haberdar olmayı tercih ediyorlar.
- Dünyanın en basit, en zavallı, hatta en ahmak adamı bile, insanı hayretten hayrete düşürecek ne müthiş ve karışık bir ruha maliktir! Niçin bunu anlamaktan bu kadar kaçıyor ve insan dedikleri mahluku anlaşılması ve hakkında hüküm verilmesi en kolay şeylerden biri zannediyoruz? Niçin ilk defa gördüğümüz bir peynirin evsafı hakkında söz söylemekten kaçtığımız halde ilk rast geldiğimiz insan hakkında son kararımızı verip gönül rahatıyla öteye geçiveriyoruz?
- İçimde, bir yolculukta tanışıp alıştığım, fakat pek çabuk ayrılmaya mecbur olduğum bir insana veda eder gibi bir his vardı. İnsanlar, birbirlerinden hiçbir şey anlamayan insanlar, beni buradan da kaçırıyorlardı.
- Bir insanın diğer bir insanı, hemen hemen hiç bir şey yapmadan, bu kadar mesut etmesi nasıl mümkün oluyordu? Ahbapça bir selam ve temiz bir gülüş.. Ve ben bu anda başka hiçbir şey istemiyordum. Dünyanın en zengin adamıydım.
- Zaten küçüklüğümden beri saadeti israf etmekten korkar, bir kısmını ilerisi için saklamak isterdim… Bu hal gerçi bir çok fırsatları kaçırmama sebep olurdu, fakat fazlasını isteyerek talihimi ürkütmekten her zaman çekinirdim.
- Ne kuzuların ağzından vahşi kurt dişlerinin sırıttığını gördüm…
- Bir kitabı okurken geçen iki saatin ömrümün bir çok senelerinden daha dolu, daha ehemiyyetli olduğunu fark edince insan hayatının ürkütücü hiçliğini düşünür ve yeis içinde kalırdım.
- Muhakkak ki bütün insanların birer ruhu vardı, ama birçoğu bunun farkında değildi ve gene farkında olmadan geldikleri yere gideceklerdi. Bir ruh, ancak bir benzerini bulduğu zaman ve bize, bizim aklımıza, hesaplarımıza danışmaya bile lüzum görmeden, meydana çıkıyordu… Biz ancak o zaman sahiden yaşamaya, -ruhumuzla yaşamaya- başlıyorduk.
- Yeni başlayan hafif bir yağmur suyun tüylerini diken-diken ediyordu.
- Başkasına merhamet etmek, ondan daha kuvvetli olduğunu zannetmektir ki, ne kendimizi bu kadar büyük, ne de başkalarını bizden daha zavallı görmeye hakkımız yoktur…
- Ruhlarımız için en lüzumlu, en kıymetli olan şeyleri birbirimizde bukduktan sonra diğer teferrüatı görmemezlikten gelmek, daha doğrusu büyük bir hakiket için küçük hakiketleri feda etmek, daha insanca ve daha insaflı olmaz mıydı?
- Hoş tutulan bir oyuncak olmak, onlara insan olmaktan daha kolay ve cazip geliyordu.
- Bu gecenin hadiseleri, onlara hatıralarımla bile dokunmaktan ürkecek kadar kıymetliydiler.
- Benim fikrimce aşk diye ayrı, mücerret bir mefhum yoktu. İnsanlar arasında çeşit-çeşit kendini gösteren bütün sevgiler, sempatiler bir nevi aşktı. Yalnız yerine göre isim ve şekil değiştiriyorlardı. Kadınla erkek arasındakı sevgiye hakiki ismini vermemek bir nevi kendimizi aldatmaktan başka bir şey değildi.
- Aşk büsbütün başka, bizim tahlil edemediğimiz öyle bir histir ki, nereden geldiğini bilmediğimiz gibi, günün birinde nereye kaçıp gittiğini de bilmeyiz. Halbuki arkadaşlık devamlıdır ve anlaşmaya bağlıdır. Nasıl başladığını gösterebilir ve bozulursa bunun sebeplerini tahlil edebiliriz. Aşka girmeyen şey ise tahlildir.
- İçinde hakikaten sevmek kabiliyeti olan bir insan hiçbir zaman bu sevgiyi bir kişiye inhisar ettiremez ve kimseden de böyle yapmasını bekleyemez. Ne kadar çok insanı seversek, asıl sevdiğimiz bir tek kişiyi de o kadar çok ve kuvvetli severiz. Aşk dağıldıkça azalan bir şey değildir.
- Benim beklediğim aşk başka! O, bütün mantıkların dışında, tarifi imkansız ve mahiyeti bilinmeyen bir şey. Sevmek ve hoşlanmak başka, istemek, bütün ruhuyla, bütün vücuduyla, her şeyiyle istemek başka… Aşk bence bu istemektir. Mukavemet edilmez bir istemek!
- Sevgiyi dışarıdan birdenbire gelen bir şey zannetmek doğru değildir. O, içimizde zaten mevcut olan hislerin bizi şaşırtacak kadar şiddetlenivermesinden ibarettir.
- Yılbaşının senenin diğer günlerinden ne farkı var sanki? Tabiat onu herhangi bir şekilde ayırmış mı? Ömrümüzden bir sene geçtiğini göstermesi bile o kadar mühim değil; çünki ömrümüzü senelere ayırmak da insanların uydurması… İnsan ömrü doğumdan ölüme kadar uzanan tek bir yoldan ibarettir ve bunun üzerinde yapılan her türlü taksimat sunidir…
- Demek ki, insanlar bir-birine ancak muayyen bir hadde kadar yaklaşabiliyorlar ve ondan sonra, daha fazla sokulmak için atılan her adım daha çok uzaklaştırıyor.
- Bu akşam anladım ki, bir insan diğer bir insana bazen hayata bağlandığından çok daha kuvvetli bağlarla sarılabilirmiş.
- Hayat ancak bir kere oynanan bir kumardır, ben onu kaybettim. İkinci defa oynayamam…
- Hayatımızın birtakım ehemiyyetsiz teferruatın oyuncağı olduğunu, çünki asıl hayatın teferruattan ibaret bulunduğunu görüyordum. Bizim mantığımızla hayatın mantığı asla birbirine uymuyordu.
10.11.2013 / 03:57 a.m.
